W czwartek w Centrum Prasowym PAP w Warszawie odbyła się konferencja prasowa dotycząca pierwszego w Polsce programu zapobiegania zachowaniom samobójczym. Śmiercią samobójczą umiera na świecie 700 tys. osób rocznie.

• Dane policyjne wskazują, że w 2020 roku w Polsce popełniono 5165 samobójstw
• W 2020 roku liczba samobójstw dzieci i młodzieży była wyższa o 21 proc., niż ofiar wypadków komunikacyjnych
• Analiza zachowań samobójczych, zarówno prób, jak i zgonów, u młodzieży rejestrowanych przez KGP wskazuje, że miejscem, w którym najczęściej do nich dochodzi, jest mieszkanie
• Europejskie Towarzystwo Suicydologiczne w okresie pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 doszły dodatkowe czynniki podnoszące ryzyko samobójstwa, m.in.: zaostrzenie konfliktów rodzinnych

Samobójstwa to globalny problem zdrowia publicznego

Pod koniec marca ubiegłego roku Rada Ministrów przyjęła Narodowy Program Zdrowia (NPZ) na lata 2021-2025. Wśród pięciu celów operacyjnych NFZ, dwa dotyczą zdrowia psychicznego: profilaktyka uzależnień i promocja zdrowia psychicznego.

W ramach celu nr III, czyli promocji zdrowia psychicznego, mieści się program zapobiegania zachowaniom samobójczym – poinformowała dr n. med. Iwona Koszewska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

Głównym celem tego programu jest zapobieganie samobójstwom poprzez: zwiększenie dostępu do pomocy dla osób w kryzysie samobójczym, zwiększenie kompetencji osób udzielających pomocy, programy profilaktyczne skierowane do różnych populacji, ograniczenie dostępu do metod popełnienia samobójstwa, poprawę monitorowania prób i zgonów samobójczych, prowadzenie badań naukowych i współpracę z mediami oraz monitoring mediów w zakresie podejmowania przez nie tematyki zachowań samobójczych.

– Na realizację tego programu przeznaczonych jest ponad 20 mln. zł na pięć lat. Oddzielnie przeznaczone są finanse dedykowane na powstanie, powołanie i utrzymywanie linii pomocowych – ok. 6 mln. zł na pięć lat na dwie linie pomocowe – poinformowała podczas konferencji dr n. hum. Daria Biechowska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

Program finansowany przez resort zdrowia

Czwartkowa konferencja prasowa została zorganizowana przez biuro ds. zapobiegania zachowaniom samobójczym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Dane policyjne wskazują, że w 2020 roku w Polsce popełniono 5165 samobójstw (najczęściej są to mężczyźni, osoby w wieku produkcyjnym 30-70 lat) – poinformowała dr n. hum. Biechowska. Dokładne statystyki wykazują, że codziennie w naszym kraju odbiera sobie życie ok. 14 osób, a trzy z nich to osoby powyżej 65 roku życia. Każdego tygodnia śmiercią samobójczą umiera prawie 21 seniorów. W roku 2020 stwierdzono 1082 samobójstwa u osób powyżej 65 roku życia – dodała.

Dużym problemem zdrowia publicznego są samobójstwa dzieci i młodzieży w wieku 12-18 lat – podano w komunikacie prasowym.

Statystyki wykazują, że liczba osób podejmujących próby samobójcze jest 10-20 krotnie większa, niż liczba zgonów samobójczych. Dane statystyczne o samobójstwach w Polsce zbierane są przez Komendę Główną Policji (publikowane co roku) i Główny Urząd Statystyczny (ostatnie dane za rok 2019).

O 21 proc. wyższa liczba samobójstw nastolatków niż ofiar wypadków

Według danych KGP w Polsce więcej nastolatków ginie z powodu zachowań samobójczych niż w wypadkach komunikacyjnych. W 2020 roku liczba samobójstw dzieci i młodzieży była wyższa o 21 proc., niż ofiar wypadków komunikacyjnych. Ponadto odnotowano 12-procentowy wzrost samobójstw wśród nastolatków (13-18 lat), w odniesieniu do roku 2019.

Wśród uwarunkowań zachowań samobójczych u dzieci i młodzieży istotne miejsce zajmują zaburzenia psychiczne (stwierdzane u ok. 90 proc. badanych), w tym w połowie przypadków o obrazie depresji – poinformowała prof. dr hab. n. med. Agnieszka Gmitrowicz z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

– Naukowe dowody wykazują, że ryzyko wystąpienia samobójstwa po próbie samobójczej wzrasta kilkadziesiąt razy. Prawie co trzeci nastolatek powtarza próby samobójcze w ciągu roku – dodała.

Pandemia zwiększyła ryzyko prób samobójczych

Europejskie Towarzystwo Suicydologiczne podkreśliło, że w okresie pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 doszły dodatkowe czynniki podnoszące ryzyko samobójstwa, takie jak: zaostrzenie konfliktów rodzinnych – jest to jedna z najczęstszych przyczyn samobójstw u dzieci i młodzieży; wzrost przemocy domowej; zakłócenie nauki, uzależnianie się od komputera; izolacja społeczna oraz częsta ekspozycja na informacje o pandemii w mediach (w ten sposób zaostrzane są lęk i depresja u najmłodszych) – omówiła prof. Gmitrowicz.

Ponadto analiza zachowań samobójczych, zarówno prób, jak i zgonów, u młodzieży rejestrowanych przez KGP w latach 2017/2018 oraz 2019/2020, uwzględniająca miejsce, metodę i powód, wykazała, że miejscem, w którym najczęściej do nich dochodzi, jest mieszkanie.

– To jest przesłanie do rodziców. Trzeba uważać w mieszkaniach na łazienki, na niekontrolowane przez psychiatrów leki – dodała.

– Sposób popełnienia potencjalnie mówi o tym, jak możemy zapobiegać; powód popełnienia to jest ważna informacja dla osób, które stanowią sieć wsparcia – psychologowie, pedagodzy, rodzice – wyjaśniła prof. Gmitrowicz dodając, że zdrowie psychiczne dzieci i ich bezpieczeństwo, to zdrowie psychiczne przyszłego społeczeństwa.

Nie zmienia się trend

– Zaniepokojenie wzbudziły dane z bieżącego roku wskazujące na niewielki wzrost liczby dokonanych samobójstw w styczniu. Jednakże dane od lutego do lipca 2021 nie wskazują na dalsze wzrosty i nie przemawiają za zmianą trendu obserwowanego w latach ubiegłych – powiedziała dr n. hum. Biechowska.

„Ważne jest to, że program zapobiegania zachowaniom samobójczym jest oparty na strategiach mających naukowe dowody skuteczności gromadzone przez lata oraz na rzetelnych źródłach danych o zjawisku zachowań samobójczych” – napisano w komunikacie prasowym.

Telefony kontaktowe w razie potrzeby uzyskania pomocy i wsparcia w kryzysie psychicznym:

• 116 123 – bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA OSÓB DOROSŁYCH W KRYZYSIE EMOCJONALNYM
• 116 111 – bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
• 800 100 100 – bezpłatny TELEFON ZAUFANIA DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI
• 800 121 212 – DZIECIĘCY TELEFON ZAUFANIA RZECZNIKA PRAW DZIECKA
• 800 120 002 – bezpłatny OGÓLNOPOLSKI TELEFON DLA OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE „NIEBIESKA LINIA”.

Autor: oprac. JJ • Źródło: PAP