Nie ma szczepionek w 100 proc. skutecznych. Jednocześnie istnieje wiele czynników, które na tę skuteczność wpływają. Warto zatem je znać, by móc ze szczepienia jak najbardziej skorzystać.
Bo szczepionka może chronić m.in. przed:
Śmiercią z powodu choroby zakaźnej,
trwałymi powikłaniami choroby,
zakażeniem wrodzonym,
ciężkim przebiegiem choroby, który wymaga hospitalizacji,
zakażeniem i każdym, nawet łagodnym zachorowaniem.
Są zatem szczepionki, które chronią przed wszystkimi tymi stanami i takie, które chronią przed jednym lub kilkoma z nich.
Szczepienia przeciw rotawirusom obowiązkowe od 2021 r.!
Na tym jednak nie koniec. Na stronie internetowej Europejskiego Portalu Informacji o Szczepieniach (vaccination-info.eu) można się dowiedzieć, że skuteczność szczepienia u konkretnej osoby zależy m.in. od takich czynników jak:
wiek osoby szczepionej;
występujące u danej osoby choroby czy inne problemy zdrowotne;
sposób podania szczepionki;
czas, jaki upłynął od szczepienia;
ewentualny, wcześniejszy kontakt z chorobą;
rodzaj i jakość szczepionki.
Pomimo iż, jak wspomnieliśmy wyżej, kwestia skuteczności szczepień jest dość złożona i mocno zniuansowana, to jednak generalnie przyjmuje się, że pojęcie to oznacza zdolność szczepionki do zapewnienia osobie zaszczepionej ochrony przed zachorowaniem na daną chorobę zakaźną.
Jak wysoka jest skuteczność różnych szczepionek ?
Od razu dodajmy, dla porównania, jak kształtuje się skuteczność innych znanych szczepionek:
Ospa wietrzna: 95 proc. i powyżej (długotrwała odporność po podaniu 2 dawek szczepionki)
Błonica: powyżej 95 proc. (konieczne dawki przypominające)
Krztusiec: 78-90 proc.(w zależności od rodzaju szczepionki), ochrona utrzymuje się przez 3-10 lat po ostatniej dawce (stąd warto, by osoby dorosłe porozmawiały ze swoim lekarzem na temat ewentualnego ponownego zaszczepienia)
Tężec: powyżej 90 proc. (konieczne dawki przypominające)
Nowy koronawirus SARS-CoV-2: do 95 proc.
Grypa: 40-60 proc.
I tu właśnie dochodzimy do sedna sprawy. Kluczowa funkcja szczepień oraz najważniejsza miara ich skuteczności, to nie tyle zdolność do zapobiegania każdemu zachorowaniu, lecz istotne ograniczenie ryzyka ostrego przebiegu danej choroby u osób zaszczepionych oraz uniknięcie związanych z tym groźnych powikłań, z przedwczesnym zgonem włącznie. To właśnie dlatego warto się szczepić! Uznani eksperci zgodnie przekonują, że korzyści wynikające ze szczepień zdecydowanie przewyższają związane z nimi ryzyko (wystąpienia skutków ubocznych, tzw. NOP-ów).
Skuteczność szczepień – nie ulegajmy fetyszowi cyfr
Ostatnio, w kontekście walki z pandemią COVID-19, można coraz częściej usłyszeć narzekania ludzi, że nie chcą się szczepić daną szczepionką, gdyż jest „za mało skuteczna”! Odnoszą się oni w ten sposób do deklarowanych przez producentów informacji o skuteczności szczepionek, które z kolei opierają się na wynikach badań klinicznych. Eksperci przekonują jednak, że w ramach walki z pandemią warto szczepić się wszystkimi dopuszczonymi do użycia szczepionkami. Jest ku temu wiele powodów.
Specjalistka podkreśla, że badania tego rodzaju prowadzone są przez poszczególne ośrodki badawcze w różnych krajach i na różnych populacjach, co dodatkowo może przekładać się na różnice w wynikach.
Specjalistka wyjaśnia, że najbardziej immunogenne, czyli najskuteczniej pobudzające mechanizmy odpornościowe, są szczepionki zawierające żywe patogeny, które oczywiście są w szczepionkach odpowiednio osłabione. Niestety, tego rodzaju szczepionki nie mogą być stosowane u wszystkich osób, a więc wiąże się z ich użyciem wiele przeciwwskazań.
Odnosząc rozważania dotyczące skuteczności szczepień do bieżącej sytuacji epidemicznej prof. Joanna Zajkowska zapewnia wszystkich, którzy mają wątpliwości co do skuteczności dopuszczonych do stosowania w UE szczepień przeciwko Covid-19 (tzw. mRNA oraz wektorowych), że nie powinni się tym za bardzo martwić.
Specjalistka zwraca uwagę, że poza uzyskaniem indywidualnej ochrony przed zachorowaniem, innym ważnym celem szczepień jest również zmniejszenie transmisji patogenu w populacji poprzez budowanie tzw. odporności zbiorowiskowej. Dlaczego to takie ważne?
Nie wszyscy kwalifikują się do szczepienia
Na koniec, w kontekście bezpieczeństwa i skuteczności szczepień, warto jeszcze przypomnieć, że zanim ktokolwiek zostanie dopuszczony do szczepienia musi najpierw przejść kwalifikację, której dokonuje lekarz.
To nieodzowne środki ostrożności, które podejmuje się m.in. po to, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia ewentualnych NOP-ów, a także by zapewnić skuteczność szczepienia.
Warto też zapoznać się z listą najczęstszych przeciwwskazań do szczepień. Można ją znaleźć m.in. TUTAJ.
Źródła:
Portal „Szczepienia Info” prowadzony przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
Europejski Portal Informacji o Szczepieniach (vaccination-info.eu)
Centers for Disease Control and Prevention (CDC)/ National Center for Immunization and Respiratory Diseases (NCIRD).